Τα ερωτήματα που τίθενται και το διλήμματα που ανακύπτουν στην ιστορική πορεία ενός έθνους, έχουν δύο αναφορές. Αφ ενός μεν το λαό, τους ζώντες δηλαδή πολίτες.  Και, αφ ετέρου, την πατρίδα. Και ο μεν λαός δικαιούται να λαμβάνει υπ όψη το συμφέρον του (ατομικό και το συλλογικό). Το συμφέρον του όπως κάθε στιγμή το αντιλαμβάνεται ή όπως οι περιστάσεις το υπαγορεύουν και όπως οι κάθε λογής επιρροές  ή και τα πάθη το διαμορφώνουν. Η πατρίδα όμως, σαν έννοια έχει ευρύτερο  περιεχόμενο και ιστορικό πεδίο. Περιλαμβάνει όχι μόνο τους ζώντες πολίτες μιας χώρας, αλλά πρόσθετα,  τις γενιές που έφυγαν και τις γενιές που θα έρθουν.

Έτσι ο λαός, οι πολίτες δηλαδή, ενώπιον των ερωτημάτων και των διλημμάτων που ανακύπτουν, όταν αυτά αναφέρονται όχι απλά στο άμεσα βραχυπρόθεσμο συμφέρον του, αλλά αναφέρονται σε αξίες όχι μόνο οικονομικές, αλλά  πολιστιστικές, οφείλει να τοποθετεί τις απαντήσεις που καλείται να δώσει και τις  επιλογές που καλείται να σταθμίσει, σε ορίζοντα ευρύτερο. Τον ορίζοντα του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος της πατρίδος του.

Ιδιαίτερα οι πολίτες που έχουν το προνόμιο να ανήκουν σε χώρες με βαρύ ιστορικό παρελθόν, πρέπει να εκφράζονται με βάση και αναφορά την κλίμακα αξιών που έχει διαμορφώσει ο πολιτισμός της πατρίδος τους.  Και ο πολιτισμός της πατρίδας τους είναι η συνισταμένη  των ανθρωπιστικών, αισθητικών, δικαιοπολιτικών κανόνων και  παραδόσεων, της επιστήμης, της τέχνης και της θρησκείας.