Θέματα ανάπτυξης
Η ΑΙΓΟΤΡΟΦΙΑ ΣΤΗΝ
ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ ΚΑΙ ΟΡΕΙΝΗ ΑΙΤΩΛΙΑ: YΠΑXΡEI ΜΕΛΛΟΝ;
Θανάσης Γιαννακόπουλος, καθηγητής ΑΠΘ
Στο
σημερινό άρθρο παραθέτω μερικά σημεία από τη βαρυσήμαντο αγόρευση του
αειμνήστου Γ. Καφαντάρη (Μάιος,1936) στη Βουλή ,όταν επί Μεταξά
συζητήθηκε « περι της θεσπισθείσης
απαγορεύσεως της αιγοβοσκής εις τα δάση εξ ελάτων»:.
"……Η απαγόρευσης αυτή ισοδυναμεί προς
εσκεμμένην εξόντωσιν των ορεινών της χώρας πληθυσμών και ελήφθη υποθέτω
με την δικαιολογίαν της προστασίας των δασών. Η συντήρησης και η
επέκτασις της δασικής της χώρας μας βλαστήσεως αποτελεί όντως υψίστην
ανάγκην ,την οποίαν ουδείς παραγνωρίζει, ανάγκην αισθητήν ιδίως εις τους
ορεινούς πληθυσμούς. Όσοι, όμως έχουν ακριβή γνώσιν των παρ΄ ημίν
συνθηκών, ιδίως οι προερχόμενοι από δασικάς ορεινάς περιφέρειας, είναι
εις θέσιν να βεβαιώσουν ότι δεν είναι η αιγοτροφία η καταστρέφουσα τα
δάση, ότι άλλα είναι τα αίτια της αποψιλώσεως του εδάφους μας, οι
πυρκαιαί, οι υλοτομίαι, οι εκχερσώσεις. Και συνεχίζει, απευθυνόμενος
προς τον τότε υπουργό Γεωργίας που φέρεται ειπών
«Δεν είμαι κατά της
γίδας. Αλλά προκειμένου να καταστραφούν τα δάση μας ,είναι προτιμότερον
να καταστραφή μια τάξις ανθρώπων».
Δεν αποτελεί ,κύριε Υπουργέ, δασικήν
πολιτικήν η εξόντωσις πληθυσμών. Η δασική πολιτική είναι η συμφιλίωσις
των κατοίκων με τα δάση δια μερίμνης καθιστώσης τα δάση εξυπηρετικά των
κατοίκων. Και σε άλλο σημείο της αγόρευσης.
Αρκούμαι να είπω ότι με την
ορεινήν του εδάφους μας σύστασιν θα έπρεπε και αν δεν είχομεν
αιγοτροφίαν να την δημιουργήσουμεν".
Ήταν τότε η
εποχή της αιγοφοβίας. Ήταν η
εποχή που οι κτηνοτρόφοι της Ευρυτανίας και άλλων ορεινών περιοχών της
χώρας, κουβαλούσαν τα κεφάλια των γιδιών στη Δασική Υπηρεσία για να
λάβουν την όποια αποζημίωση. Ήταν η εποχή που άρχισε η κατάρρευση της
αιγοτροφίας στην Ευρυτανία. Ο πόλεμος
και ο εμφύλιος και αργότερα οι σεισμοί έδωσαν το τελικό κτύπημα στο
κτηνοτροφικό κεφάλαιο της Ευρυτανίας. Η ερήμωση της Ευρυτανίας από
ενεργό πληθυσμό οφείλεται κατά κύριο λόγο στην εξαφάνιση της
κτηνοτροφίας και κυρίως της Γίδας.
Σήμερα όμως μήπως ήρθε η ώρα να ξαναδοκιμάσουμε;
Εδώ και πολλά χρόνια, περίπου 18,έκλεισε και το τελευταίο πρόγραμμα
για την κτηνοτροφία που εκτέλεσε
η Ευρυτανία Α.Ε.και είχε ως στόχο τη γενετική βελτίωση των προβάτων και
των γιδιών. Από τότε, τίποτε. Όλα τελείωσαν.Σε άλλες περιοχές, με
παρόμοιες με την Περιοχή κλιματικές συνθήκες η κτηνοτροφία κατόρθωσε να
επιζήσει και να αναπτυχθεί προσαρμοσμένη στο νέο κοινωνι-οικονομικό
περιβάλλον. Σε περίληψη θα αναφερθώ στην συμμετοχή του γίδινου γάλακτος
στη παραγωγή προιόντων ποιότητας που θα μπορούσαν να παράγονται
στο τόπο μας.
Ο αιγοτροφικός πληθυσμός της περιοχής ανήκει στον
ορεινό τύπο της εγχώριας φυλής. Χαρακτηρίζεται από ζώα με μικρό έως μέσο
σωματικό βάρος (κ.μ.ό. το σωματικό βάρος μιας ενήλικης γίδας είναι 40
kg.) με
βαθύχρωμους χρωματισμούς, όπου επικρατεί το μαύρο χρώμα, όχι πολύ καλή
σωματική διάπλαση, πλην όμως άριστα προσαρμοσμένα στις συνθήκες της
περιοχής. Οι ικανότητες των ζώων αυτών ιδιαίτερα στην αναρρίχηση και τη
βόσκηση σε θαμνώδεις απόκρημνες και
βραχώδεις περιοχές είναι πολύ μεγάλες.
Κατά το παρελθόν, μετά τη λήξη του εμφυλίου, είχε
γίνει εισαγωγή μεγάλου πληθυσμού αιγών των φυλών Μάλτας και Saanen, τόσο
για εκτροφή ,όσο και για διασταυρώσεις. Υπολογίζεται ότι παράγωγα των
φυλών αυτών με διάφορο ποσοστό αίματος των παραπάνω φυλών υπάρχουν ακόμα
αλλά δεν μπορούν να υπολογιστούν.
Στον Νομό και την Ορεινή Αιτωλία ,στη συντριπτική πλειοψηφία
εκτρέφονται αίγες κοπαδιάρικες, ενώ ο μετακινούμενος πληθυσμός αιγών
ανέρχεται στο 1-2% του συνολικού πληθυσμού. Ανάλογα με τον τύπο εκτροφής
παρατηρούνται σημαντικές αποκλίσεις από τις μέσες αποδόσεις σε γάλα, με
την οικόσιτη μορφή να υπερέχει αισθητά έναντι των υπολοίπων.
Η ακαθάριστη αξία της παραγωγής γίδινου γάλακτος ανέρχεται,
σύμφωνα με εκτιμήσεις ανά γίδα σε 60 €, ενώ η αξία της παραγωγής της σε
αίγειο κρέας σε 30 €.
Τέτοια προιόντα είναι:
Γίδινο γιαούρτη. Λαμβάνεται από γίδινο γάλα εγχώριων φυλών (πρωτεΐνες 4,1%, λίπος 4,9%
και νερό 85,4%) για σύγκριση το πρόβειο γιαούρτη περιέχει πρωτεΐνες:
6,4%, λίπος 7,3% και νερό 81,1%.
Γίδινο γάλα.Κυκλοφορεί παστεριωμένο
,.οπως και το γάλα αγελάδας σε πολλές περιοχές/πόλεις της χώρας,όπως
Θεσσαλονίκη,Αθήνα,Κρήτη κτλ
Γίδινο βούτυρο. Περίζητο προιόν
Τσαλαφούτι. Είναι διαφορετικό από το
κατίκι.Στο τσαλαφούτι το γάλα δεν βράζεται όπως
γίνεται για το κατίκι.
Κατίκι. Ανήπωτη γεύση στο κατίκι από
γίδινο γάλα.
Ξυνόγαλα Ένα προϊόν µε ιστορία αιώνων.
Το ξυνόγαλο σε δροσίζει, σε ξεκουράζει, σε ανοζωογονεί και σε τονώνει.
Τα γαλακτικά ταυ ένζυµα βοηθούν στην καλή λειτουργία ταυ οργανισµού
Γίδινο τυρί. Έχει χαμηλότερα λιπαρά,
είναι πιο πλούσιο σε ασβέστιο, μαγνήσιο, φώσφορο και έχει αντιαλλεργικές
ιδιότητες λόγω της σύνθεσης των πρωτεϊνών του γίδινου γάλακτος.
Η Ευρυτανία και το Απόκουρο και κυρίως ορισμένες περιοχές της όπως π.χ.
Δήμος Δομνίστας χωρίς τους λίγους μετακινούμενους κτηνοτρόφους θα
παρουσίαζε μια εικόνα αποθαρρυντική και για τον πλέον καλοπροαίρετο
επισκέπτη, με εξαίρεση τον Ιούλιο ή τον Αύγουστο και τις μεγάλες γιορτές
που την επισκέπτονται οι απόδημοι ή παραθεριστές. Όμως αυτή, η περιοχή
όπως και η ορεινή Αιτωλία ολόκληρη, έχει μεγάλες δυνατότητες παραγωγής
κτηνοτροφικών προιόντων καλής ποιότητας και απόλυτα ασφαλή, τα οποία
επιζητεί όλο και περισσότερο ο σημερινός καταναλωτής. Η βιολογική
κτηνοτροφία Κανονισμός 2092/91/ΕΟΚ όπως συμπληρώθηκε με το Καν
1804/99/ΕΚ είναι το μέσο της αναγέννησης της κτηνοτροφίας στο Νομό μας
και στις ορεινές περιοχές της Δυτικής Στερεάς. Η σημερινή κατάσταση της
κτηνοτροφίας στη περιοχή μας
βρίσκεται σε σημείο από το οποίο αν ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα μπορεί να
αναζωογονηθεί. Το κυριώτερο είναι να γυρίσουν νέοι άνθρωποι που θα
ασχοληθούν με τη κτηνοτροφία.